Tekst: Yvette de Rooij | beeld: Daniel Willemsen

"Doordacht samenspel brengt ontwerp tot leven"

Villapark Facet is het sluitstuk van Kortenoord, een nieuwbouwwijk aan de westrand van Wageningen. “Het bestaande park geeft de plek kwaliteit”, zegt architect Thijs Pannekoek. “Tegelijk brengt het de verantwoordelijkheid mee om er iets bijzonders van te maken. De aanzet lag er al met het stedenbouwkundig ontwerp, dat landschapsarchitect MAAK space heeft opgesteld voor ontwikkelaar BPD Gebiedsontwikkeling. Uitgangspunt is een uniek woonmilieu, waarin de woningen verbonden zijn met het landschap en met elkaar.”

Van plan naar ontwerp

MIX architectuur ging de uitdaging aan om het stedenbouwkundige plan uit te werken. Kuiper Bouw zat op dat moment al aan tafel. Koen Kouwenberg: “Met de ontwikkelaar en Planalogic - een ontwerpplatform op basis van kunstmatige intelligentie - hebben we vooraf de optimale woningvolumes berekend met het oog op duurzaamheid, comfort en materiaalgebruik. De uitkomst zie je terug in de vierkante vormen en royale woningplattegronden.” Aan Thijs de taak om de plannen en uitgangspunten te vertalen in de architectuur. Het resultaat is een ensemble van woningen met sculpturale vormen. “De woningen staan niet op zichzelf, maar vormen samen een geheel dat ‘landt’ in het park”, licht Thijs toe. “De gemetselde onderbouw in contrast met het stucwerk van de bovenbouw benadrukt dat gevoel. Het terras met de tuinmuur rondom zorgt voor een formele uitstraling naar buiten, terwijl bewoners aan de hofzijde meer intimiteit ervaren. Daar liggen de tuinen en zitten de voordeuren. Heel anders dus dan bij traditionele woningen.”

Levende gevels

Een rondgang over de bouwplaats maakt duidelijk wat Thijs bedoelt. De aardse uitstraling van het metselwerk legt de verbinding met de grond, terwijl de strakke witte gevels van de bovenbouw een sculpturaal geheel vormen. En als tussen de regenbuien de zon doorbreekt, wordt in een oogopslag helder waaraan het project de naam Facet dankt. Het zonlicht brengt de gevels tot leven. Thijs wijst naar de houten kaders om de vensters, die op verschillende hoeken uitsteken. “Architectonische zonwering noemen we dat”, zegt hij. “De vorm van de punt zorgt voor schaduw in de zomer, terwijl door het schuin weglopende stucwerk aan de andere kant juist meer licht binnenvalt. Zo spelen we in op de zon, die gedurende de dag langs de gevel draait en zo de gevel laat leven. Dat vergde wel de nodige studie. Uiteindelijk hebben we overal de meest zuidwestelijke punt van het kozijn eruit ‘getrokken’. Elke gevel is dus uniek én ziet er afhankelijk van het moment anders uit.”

Doordachte oplossingen

Het vinden van de juiste bouwkundige oplossingen voor realisatie was een behoorlijke uitdaging. Koen somt op: “Welke keuzes maak je in metselwerk en hoe krijgt de stucgevel de juiste vorm? Hoe zorg je voor waterdichte overgangen tussen materialen? En hoe houd je het onderhoudsvriendelijk én betaalbaar? Dat is een zoektocht. Om de kwaliteit optimaal te borgen, hebben we de volledige gevelafwerking ondergebracht bij één partij. Deze is gespecialiseerd in stucwerk en kwam daarnaast met het idee van steenstrips als betaalbare oplossing voor het metselwerk. Voor de kozijnaansluiting met de zonwering vonden we samen met de leverancier een oplossing. Om te testen of die in de praktijk zou werken, hebben we in onze werkplaats eerst een model op ware grootte gemaakt.”

Ook op het gebied van duurzaamheid is gekozen voor doordachte oplossingen. “Voor verwarmen en koelen zijn de woningen uitgerust met een bodemwarmtepomp”, vertelt Koen. “Daarnaast is er balansventilatie met warmteterugwinning toegepast. Hierbij wordt de warmte van de afgevoerde lucht gebruikt om inkomende lucht voor te verwarmen. Verder liggen er zoveel zonnepanelen op de daken dat de woningen ruim voldoen aan de huidige BENG-normen voor bijna-energieneutrale gebouwen. Oftewel: álle energie die een woning verbruikt, wordt volledig gecompenseerd.” Thijs bekijkt het tevreden. “De installaties zijn van buitenaf nauwelijks zichtbaar”, benoemt hij. “Je ziet alleen een rooster in de gevel, verder is alles weggewerkt in de bodem en in de woning. Zelfs de zonnepanelen zie je niet vanaf het maaiveld.”

Samenwerking in balans

Steeds is gezocht naar de balans tussen esthetica, maakbaarheid en kosten. Dat vraagt om goede samenwerking tussen aannemer en architect. Koen en Thijs zijn hierover beiden zeer te spreken. “Facet is een gewaagd ontwerp”, weet Thijs. “Als architect merk ik regelmatig dat iets wat aan de tekentafel is bedacht, in de praktijk niet wordt uitgevoerd zoals het bedoeld is. Dankzij de integrale aanpak van Kuiper Bouw wordt het project precies zoals ik voor ogen had.” Koen vult aan: “We willen samen tot het beste resultaat komen. Dan moet je verder kijken dan standaardoplossingen. Hierbij houden we steeds elkaars belangen in de gaten. Dat is de sleutel voor succes.” En hoe is dat voor de mensen op de bouwplaats? Uitvoerder Jelle: “We merken dat er goed is nagedacht over het ontwerp. We hoeven het wiel dus niet meer uit te vinden. Bovendien zijn de contacten met de architect goed. Regelmatig vragen we hem mee te kijken naar bijvoorbeeld de kleuren van materialen of de aansluitingen van het stucwerk bij de zonwerende elementen. Zo voorkomen we discussie achteraf.” Thijs bevestigt: “We zijn allemaal kritisch en houden elkaar scherp. Het is echt een samenspel.”

De eerste kijkdag is achter de rug en de reacties van de toekomstige bewoners zijn positief. Nog voor de bouwvak worden de eerste vier blokken woningen opgeleverd, het vijfde blok volgt in het najaar.  Kuiper Bouw zorgt dat bij oplevering ook het straatwerk gereed is en verzorgt de inrichting van het hele hof. Zodat alles klaar is voor prettig samenleven - in al zijn facetten.